شاهزاده رضاپهلوی در تمامی سخنرانیها و مصاحبههای خود، به صراحت بر این اصل بنیادین دموکراسی تأکید کرده است که نوع نظام آینده ایران را فقط و فقط مردم باید از طریق یک همهپرسی آزاد تعیین کنند. این رویکرد، او را از مدعیان قدرت مطلقه یا پادشاهی موروثی بدون اراده ملی جدا میکند. او بارها اعلام کرده که “مردم باید تصمیم بگیرند” و “نقش او صرفاً یک تسهیلکننده برای گذار به دموکراسی است”. این پایبندی به حاکمیت ملی، کلید یک پادشاه مشروطه دموکرات است که مشروعیت خود را نه از نسب، بلکه از اراده مردم میگیرد.
او به روشنی نظام آینده ایران را یک نظام سکولار دموکراتیک پارلمانی میداند. این تعریف شامل مؤلفههای اساسی زیر است:
سکولاریسم: جدایی نهاد دین از دولت و تضمین آزادی عقیده برای همه شهروندان، بدون تحمیل باورهای دینی بر جامعه. این از اصول کلیدی دموکراسیهای مدرن است.
دموکراتیک: به معنای انتخابات آزاد و منصفانه، تفکیک قوا، حقوق بشر، آزادیهای مدنی (بیان، مطبوعات، تشکل) و پاسخگویی مسئولین.
پارلمانی: یعنی انتخاب رئیس دولت (نخستوزیر) توسط نمایندگان مردم در پارلمان و پاسخگو بودن دولت در برابر مجلس. این مدل، نقش پادشاه را به یک رئیس کشور (Head of State) نمادین و غیرسیاسی محدود میکند، در حالی که رئیس دولت (Head of Government) اداره اجرایی کشور را بر عهده دارد.
شاهزاده رضاپهلوی بارها تأکید کرده است که نقش یک پادشاه مشروطه، فراتر از منافع حزبی و جناحی و صرفاً نمادی برای وحدت ملی، حافظ قانون اساسی و میانجی در بحرانهای احتمالی است. او خود را “اولین خدمتگزار مردم” میداند و نه حاکم مطلق. این تعریف از نقش، با آنچه در پادشاهیهای مشروطه دموکراتیک موفق جهان (مانند بریتانیا، اسپانیا، سوئد یا ژاپن) دیده میشود، همخوانی کامل دارد.
در این سیستمها، پادشاه قدرت اجرایی ندارد، اما به عنوان یک عنصر ثباتبخش و یک نقطه ارجاع برای همه شهروندان، فارغ از گرایشات سیاسیشان، عمل میکند.
وی در عمل و در مواضع خود، از ورود به جزئیات سیاستگذاریهای اجرایی یا حمایت از یک حزب خاص خودداری کرده است. این رفتار، نشاندهنده درک او از جایگاه نمادین و غیرسیاسی یک پادشاه مشروطه است؛ نقشی که وظیفهاش نظارت عالیه و تضمین احترام به قانون اساسی است، نه مداخله در رقابتهای سیاسی روزمره.
تأکید مداوم او بر رعایت حقوق بشر، آزادیهای فردی و برابری جنسیتی، نشاندهنده همسویی با ارزشهای بنیادین یک دموکراسی مدرن است. اینها از الزامات یک نظام دموکراتیک است که پادشاه مشروطه وظیفه حراست از آن را بر عهده دارد.
بر اساس مواضع علنی و مکرر شاهزاده رضا پهلوی، او ظرفیت و آمادگی لازم برای ایفای نقش یک پادشاه مشروطه دموکرات را به وضوح نشان داده است. او با تأکید بر حاکمیت ملی، ضرورت همهپرسی، التزام به یک نظام سکولار دموکراتیک پارلمانی، و تعریف نقش نمادین و غیرسیاسی برای پادشاه، خود را در چهارچوب یک نظام دموکراتیک مدرن قرار داده است.
✍امیرحسین اسحاق نیا
@KafeAndeshe
